دکتر محمود حسابی چهره برجسته علم و فرهنگ معاصر و بنیانگذار فیزیک نوین ایران در سال ۱۲۸۱ ه.ش. در تهران متولد شد و پس از مهاجرت به بیروت تحصیلات ابتدایی را با تنگدستی و مرارتهای غربت آغاز کرد. در منزل نیز قرآن کریم- گلستان و بوستان و..... را نزد مادر فرا گرفت. وی در چند رشته ورزشی به ویژه شنا نیز مهارت یافت.
مرحوم حسابی در بیروت موفق به کسب لیسانس ادبیات- مهندسی راه و ساختمان- دانشنامه بیولوژی (زیست شناسی) گردید. سپس به فرانسه رفت و بعد از اخذ مدرک مهندسی برق و مهندسی معدن با درجه دکترای فیزیک از دانشگاه سوربن پاریس به ایران بازگشت. وی به چهار زبان فرانسه- انگلیسی- آلمانی و عربی تسلط کامل داشت و با برخی زبانها دیگر نیز آشنا بود. دکتر حسابی تلاش وافری در تاسیس مراکز علمی داشت که برجسته ترین آنها تاسیس دانشگاه تهران در زمان ۱۳۱۳ بود. تاکنون ۲۳ مقاله- رساله و کتاب از ایشان چاپ شده است که در برگیرنده زمینه های مخلتف به ویژه فیزیک مدرن میباشد.
تئوری ((بینهایت بودن ذرات)) این دانشمند ایرانی در میان فیزیکدانان جهان شناخته شده است و بزرگترین نشان علمی کشور فرانسه به همین مناسبت به اهداء شد.
پروفسور محمود حسابی در دوازدهم شهریور ماه ۱۳۷۱ پس از یک عمر تلاش و تحقیق علمی دار فانی را وداع گفت و به رحمت ایزدی پیوست.

از ابتدا تا پایان تمامی تحصیلات عالیه در میان همشاگردیها که از کشورهای مختلف بودند. رتبه نخست را حائز گردیدند، در منزل نیز قرآن کریم، گلستان و بوستان سعدی، غزلیات حافظ و منشات قائم مقام را نزد مادرشان خانم گوهرشاد حسابی آموختند.
در نخستین تابستانی که مصادف با جنگ جهانی اول بود زبان انگلیسی را به تنهایی فراگرفتند، در چند رشته ورزشی کسب موفقیت نمودند، در شنا دارای دیپلم نجات غریق شدند.
با موسیقی سنتی ایران و موسیقی کلاسیک غربی به خوبی آشنا بودند و درآموختن ویولون و پیانو تبحر داشتند.

پرفسور محمود حسابی مدارج عالی تحصیلی را بدین شرح طی نمودند:

لیسانس ادبیات سال 1920 از دانشگاه آمریکایی بیروت در 17 سالگی، مهندسی راه و ساختمان سال 1922 در 19 سالگی، دروس پزشکی از دانشگاه آمریکایی بیروت، دانشنامه ریاضی، نجوم و ستاره شناسی، دانشنامه بیولوژی (زیست شناسی)، مهندسی برق سال 1925 از دانشکده برق اکول سوپریورد والکتریسیته پاریس، مدرک مهندسی معدن (پاریس)، دکترای فیزیک از دانشگاه سوربن پاریس سال 1927.
استاد دکتر محمود حسابی چهار زبان زنده دنیا فرانسه، انگلیسی، آلمانی و عربی را برای ومطالعه و صحبت مورد استفاده قرار می دادند.
همچنین به زبانهای سانسکریت، یونانی، و لاتین، پهلوی، اوستا، ترکی و ایتالیایی اشراف داشتند و آن را در تحقیقات علمی خود بخصوص در امر واژه گزینی زبان فارسی بکار می بردند. دکتر محمود حسابی در طول عمر گرانمایه خود مصدر مشاغل و خدمات علمی و فرهنگی متعددی بودند. تاسیس مراکز علمی نظیر مدرسه مهندسی وزارت راه، دارالمعلمین عالی، و دانشسرای عالی، نوشتن قانون دانشگاه، تاسیس دانشگاه تهران و بنیاگذاری دانشکده های فنی و علوم از برجسته ترین خدمات فرهنگی ایشان می باشد
داشتن چند هزار دانشجو، فعالیت در دو نسل کاری و تربیت 7 نسل استاد، شاخص عمده این بزرگ مرد است.

از مشاغل واقدامات مهم استاد:

اولین نقشه برداری از راه ساحلی سراسری بنادر میان خلیج فارس، اولین راه تهران به شمشک، ساخت اولین رادیو در کشور، ماموریت خلع ید شرکت ملی نفت انگلیس، اولین رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران، وزیر فرهنگ در دولت دکتر محمد مصدق، ریاست و استادی در دانشکده های فنی و علوم دانشگاه تهران و تدریس در دانشگاه تا سن 90 سالگی از ویژگیهای این استاد است. همچنین بنیانگذاری مؤسسه ژئوفیزیک، تاسیس سازمان انرژی اتمی، ایجاد اولین ایستگاه هواشناسی، پایه گذاری انجمن موسیقی ایران، تشکیل فرهنگستان زبان ایران، تدوین قانون و تشکیل مؤسسه استاندارد، تاسیس اولین بیمارستان خصوصی ایران، گوهر شاد ( به نام مادرشان)، بنیانگذاری مرکز مخابرات اسدآباد، تعیین ساعت ایران، نصب و راه اندازی اولین دستگاه رادیولوژی در ایران، پایه گذاری اولین مدرسه عشایری در ایران ( لرستان )، ایجاد اولین رصد خانه نوین در ایران ( تعقیب ماهواره ها)، نمایانگر گوشه دیگری از خدمات پرفسور حسابی به کشور می باشد.
در زمینه تحقیق علمی تاکنون 23مقاله رساله و کتاب به وسیله استاد چاپ شده است که در برگیرنده زمینه های مختلف بوپژه فیزیک مدرن، واژه های علمی، زبان فارسی و مباحث علمی گوناگون می باشد.
تئوری بینهایت بودن ذرات این دانشمند ایرانی در میان فیزیکدانان جهان شناخته شده است. نشان کومان دوردولالژیون دونور بزرگترین نشان علمی کشور فرانسه به همین مناسبت به ایشان اهداء گردید.
طی سالها تحقیق و مطالعات علمی در دانشگاههای معتبر عالم با دانشمندان بزرگ جهان نظیر پرفسور اینشتین، شرودینگر، بورن، فرمی و چندین فیزیکدان دیگر و همچنین علمای بزرگ مانند راسل و آندره ژید همکاری و تبادل نظر نموده ایشان تنها ایرانی شاگرد پروفسور آلبرت اینشتین بودند.
در سال 1366 در کنگره 60 سال فیزیک ایران که به مناسبت بزرگداشت استاد برگزار شد ازخدمات دکترحسابی به عنوان پدر فیزیک ایران قدردانی به عمل آمد. باشد تا جوانان را ه این دانشمند گرانقدر وانسان والا را بپویند.

مراجع: از کتابهای دوره پیش دانشگاهی ریاضی و فیزیک